Grochówka po częstochowsku. Gęsta tak, że łyżka staje
Regionalny przepis na dobrze znaną, żołnierską zupę. Kiedyś jarska, z czasem ewoluowała do pożywnego, gęstego jednogarnkowego dania, które może zastąpić zupę i "drugie". Oto co do niej dodać, żeby była przepisem z serca Częstochowy.
Składniki:
- 300 g suchego grochu łuskanego (żółtego lub zielonego),
- 200 g wędzonego boczku lub wędzonych żeberek,
- 1–2 kiełbasy wędzone (np. zwykła lub myśliwska),
- 1 cebula,
- 2 marchewki,
- 1 korzeń pietruszki,
- 3 ząbki czosnku,
- 2 liście laurowe,
- 4 ziarna ziela angielskiego,
- 1 łyżka koncentratu pomidorowego,
- 1 łyżka suszonego majeranku,
- sól i pieprz do smaku,
- 1,5–2 l wody lub bulionu.
Sposób przygotowania:
- Groch zalej wodą i odstaw na całą noc. Następnego dnia wylej wodę, przepłucz groch i zalej świeżą wodą (1,5–2 l). Gotuj do miękkości.
- Wędliny (kiełbasę i boczek) pokrój w kostkę. Boczek i kiełbasę podsmaż na patelni, następnie przełóż je do garnka za pomocą łyżki cedzakowej.
- Na tej samej patelni podsmaż cebulę, a następnie dodaj pozostałe warzywa (marchew, pietruszkę, seler). Gdy warzywa się podsmażą, dodaj przecier pomidorowy i wymieszaj.
- Wszystkie podsmażone składniki dodaj do ugotowanego grochu. Jeśli zupa jest zbyt gęsta, dolej wody i gotuj, aż warzywa będą miękkie.
- Dopraw solą, pieprzem i majerankiem do smaku.
- Podawaj gorącą, najlepiej z chlebem.
Grochówka to jedna z najbardziej rozpoznawalnych zup w polskiej kuchni, szczególnie popularna wśród chłopów i mieszczan w dawnych czasach. Jej prostota i dostępność składników sprawiały, że była częstym gościem na stołach. Grochówka po częstochowsku wyróżnia się sporą ilością czosnku, a także majeranku.
Podstawowe składniki grochówki, takie jak groch i ziemniaki, były powszechnie dostępne. W rejonie Częstochowy niemal każde gospodarstwo uprawiało te rośliny. Michał Rawicz Witanowski w swoim opracowaniu "Lud wsi Stradomia pod Częstochową" z 1893 roku opisuje, że groch był ceniony i nazywany "łzami Pana Jezusa".
Z tego samego szkicu etnograficznego dowiadujemy się, że pożywienie ludności było skromne z powodu słabej jakości gruntów. Codzienna dieta obejmowała żur z kartoflami, kwaśne mleko, grochówkę, wodziankę, marchew, pasternak, kluski i kasze.
Najlepsza grochówka powstawała na bazie wywaru z warzyw i wędzonki, z dodatkiem czosnku i majeranku. Przepis z książki "Kuchnia Polska" z 1972 roku zalecał moczenie grochu przez kilkanaście godzin, gotowanie go w tej samej wodzie, a następnie przyprawianie czosnkiem i majerankiem. Latem dodawano świeżą natkę pietruszki.
Kluczową zasadą, której gospodynie przestrzegają do dziś, jest dodawanie pokrojonych w kostkę ziemniaków pod koniec gotowania. Współcześnie grochówkę wzbogaca się o wędzoną kiełbasę i boczek, choć dawniej była to głównie zupa wegetariańska.
